j.s. bach

Gespecialiseerd in de minimalistische vier-vleugel-werken van Simeon ten Holt (1923-2012), maakt het Rondane Kwartet af en toe een uitstap naar de barokke polyfonie van J.S. Bach (1685-1750). Twee uitersten waartussen een verbinding meer dan waard is. Voor Ten Holt vormden de componisten Bach, Beethoven en Schumann een wezenlijk fundament.

​

Bekend is dat Bach door tijdgenoten werd beoordeeld als groots improvisator en orgel- en klavecimbelspeler. Hij is niet bepaald een vernieuwer te noemen, hij maakte op het gebied van harmonieleer en contrapunt immers gebruik van bestaande technieken en gegevens, zelfs zijn melodieën zijn zelden puur uit eigen brein ontstaan: het is een koraalmelodie, een Gregoriaans motief, een thema van een andere componist, een vast schema. Maar doordat Bach op zijn geheel eigen wijze met gevoel voor evenwicht en verhoudingen en met een hartstochtelijke voorkeur voor de variatievorm met dit muzikale materiaal omging, wist hij nieuw te gestalten en zijn eigen persoonlijke stempel te drukken. In de tijdgeest van het serialisme keerde Simeon ten  Holt juist terug naar de tonaliteit en markeerde met zijn Canto Ostinato (1976-79) het begin van een nieuwe periode, waarin traditie en experiment van gelijk belang zijn. Ook hij gaf zijn eigen signatuur af door weliswaar gebruik te maken van traditionele tonaliteit en harmonieleer, maar waarbij zijn avondvullende werken voor meerdere toetsinstrumenten het schemergebied verkennen tussen genoteerde en geïmproviseerde muziek, zich kenmerken door de open herhalingsstructuren met subtiele variaties, met soms aan Bach verwante harmonische ontwikkelingen en ornamenten (bijv. Horizon).

Foto: 

Rondane Kwartet in het

Moscow International Performing Arts Center in samenwerking met het Musica Viva Kamerorkest,

15-11-2016.

Bach is schepper van het klavecimbelconcert waarin het klavecimbel voor het eerst als solo-instrument in het instrumentale Concerto optreedt. Mits goed uitgevoerd, kunnen de vier vleugels in Ten Holts composities niet alleen als solo-instrumenten klinken, maar zich ook in timbre en klankkleur als een polyfoon orkest voordoen. Bij beiden, Bach en Ten Holt, zijn in de composities voor meerdere toetsinstrumenten een helder toucher, grondige voorbereiding van het ensemble en grote concentratie vereist. De timing moet precies op elkaar zijn afgestemd.

Het concert voor 3 klavecimbels in C BWV 1064 en het enige concert voor 4 klavecimbels in a BWV 1065 transcribeerde Bach naar alle waarschijnlijkheid vòòr 1733 voor uitvoeringen thuis in Leipzig met zijn beide oudste zonen. Het 3-vleugelconcert in C-groot is een transcriptie van een concert voor drie violen; de baspartijen van de drie klavecimbels zijn voor grote delen unisono geschreven en geplaatst tegenover de violen in het orkest. Het 4-vleugelconcert in a-klein is een transcriptie van het Concert voor 4 violen in b RV 580 van A. Vivaldi. Het tweede deel hieruit (Largo) krijgt door de motorische voortgang verrassend genoeg een minimalistisch karakter.